Epifizika (grč. Επι; na, iznad, φύσις; priroda) je temeljna naučno – metodološko – filozofska subdisciplina koja se bavi prirodnim i kosmološkim fenomenima. Utemeljena je na principima koji omogućavaju sagledavanje stvarnosti na načine koji mogu da prodru do dubinskih, temeljnih i primarnih načela svega postojećeg u kosmosu (energije, materije i prostor-vremena), kao i apstraktnih pozadinskih fenomena (interakcija, poremećaja, informacija i fizikalnih konstanti). Za razliku od metafizike, čija sfera interesovanja obuhvata daleko širi tematski raspon i koja u sebi ne sadrži i naučne principe, već se isključivo bazira na spekulativnim metodama, epifizika se strogo drži postojećih naučnih saznanja i načela, ali ih dopunjuje širim metodološkim pristupom i oruđem kako bi zaobišla ograničenja koja savremenoj nauci ne dozvoljavaju da pod jačim svetlom obasja mrak problema sa kojim se suočava. Za razliku od savremene nauke, koja je samoj sebi postavila granicu dokle će daleko ići, epifizika teži da ne gradi zidove ispred kojih će se zaustaviti, a ako i naiđe na već postojeći zid (pod usudom otkrića da jedan rešen problem stvara tri nova), ona teži da pronađe načine da ga zaobiđe. Bilo bi pogrešno reći da savremena nauka ne ide baš uvek duboko i daleko, da na svom putu ne dolazi do zidova koji nisu njena sintetička tvorevina i da ne želi da ih zaobiđe. Međutim, puteve koje sebi pravi da bi zaobišla takve zidove potpuno su pogrešni, često i s namerom, a s druge strane, vrlo često na pravom prohodnom putu, samoj sebi postavi zid, jer se boji implikacija nastavljanjem kretanja putem, uz objašnjenje da dalji hod nije u njenom domenu niti ima metodologiju za nastavak dalje. Prirodne nauke, dakle, i fizika i kosmologija, po svojoj definiciji jesu discipline ljudskog uma koje same sebe ne dovode u pitanje, što je izuzetna stvar, ako želite da sebe same ograniče, što kod epifizike nije slučaj.
Da se vratimo definiciji nauke! Nauka je skup svih metodički sakupljenih i sistematski sređenih znanja, kako opštih tako i onih u nekom specifičnom području ili aspektu stvarnosti. Nauka je objektivno, logički argumentovano i sistematizovano znanje o zakonitostima, činjenicama, uzrocima i pojavama u stvarnosti, stečeno i provereno egzaktnim posmatranjem, ponovljivim eksperimentom i valjanim razmišljanjem.
Ako su nas nešto savremena fizika i kosmologija naučile, pod tim podrazumevam specijalnu i opštu teoriju relativnosti i kvantnu mehaniku, to je da imamo veliki problem sa navedenom definicijom nauke. Da li ćemo zbog toga menjati definiciju ili menjati saznanja i načine na koje smo do njih došli kako bi ih prilagodili definiciji? Čini se da nauka radi upravo ovo potonje! Postoji li opravdanje za tako nešto? Možda! Zamislite da sedamdeset godina života posvetite isključivo nečemu što smatrate ispravnim i na samom kraju shvatite da to baš i nije tako, da tu ima mnogo neispravnosti. Teško da ćete priznati poraz i tek tako baciti sedamdeset godina u vodu. Radije ćete ili grčevito braniti svoja uverenja, bez obzira na to što ste svesni da nisu baš ispravna, ili češće, pokušavaćete da neispravnosti koje su se pojavile, a koje jasno ukazuju da sve mora da se menja, grčevito i na bilo koji i bilo kakav način da ispravite, što dalje može odvesti u opsesivni pokušaj da branite neodbranjivo. Upravo to se događa u savremenoj fizici i kosmologiji, samo što su tu u pitanju generacije i generacije ogromnog broja naučnika, pa je samim tim i mnogo teže prihvatiti greške. Prosto, to se nikada ne događa u nauci. Paradigme su se uvek menjale, bila to nova saznanja, nove metode ili nove tvrdnje, na način da poslednja generacija branitelja napusti scenu i ustupi mesto novim, mladim ljubiteljima nauke koji će se još na početku karijere upoznati sa greškama i novim teorijama i tvrdnjama, i lagano proveravati, prihvatati ili odbacivati nove paradigme. Kroz istoriju nauke, naročito to važi za fiziku i kosmologiju, na desetine paradigmi su ugledale svetlost dana i svrgnule sa postolja one stare. Kako to traje od osvita naučne misli pa do danas, ponovo se postavlja pitanje, da li tome ima kraja? Da li će i u budućnosti to ostati trend i stalno se menjati paradigme? Odgovor je potvrdan! Kako uopšte znati kada smo zaista došli do istine, i tu istinu zacementirati zauvek? Nikada nećemo doći do te tačke! Ako je istorija nauke samo istorija stalnih promena paradigmi, a jeste, i ako jednu istinu već za 70 godina menja druga istina i tako u beskraj, gde to tačno grešimo? Odgovor je u pogrešnoj definiciji nauke! Tako se zatvara začarani krug. Ne možemo menjati saznanja samo da bismo ih prilagodili definiciji, ali ne možemo ni menjati definiciju da bismo je prilagodili novim saznanjima. Postoji samo jedno logično, ispravno rešenje – menjati i jedno i drugo istovremeno. Zvanična, konvencionalna nauka još nije spremna za tako nešto! Zašto? Iz ranije pomenutog razloga, jer ne dovodi sebe samu u pitanje! A šta to zapravo znači…?
Naučna metoda! To je put ili proces kojim nauka dolazi do spoznaje određenog fenomena u prirodi. Uprošćeno, najčešće se kreće od pitanja , kako ili zašto(?), potom preko postavljene hipoteze (pretpostavke) koja je zasnovana na principima razuma (logike i kauzalnosti) da bismo uz pomoć induktivnih metoda, analize i sinteze, a ponekad i misaonim eksperimentom, došli do zaključaka koji bi nam u osnovi morali dati izvesne predikcije i postdikcije (ovde u velikoj meri ulazi u igru matematika kao oruđe). Na samom kraju, one moraju biti potvrđeni ili odbačene fizikalnim eksperimentom ili posmatranjem, ponovljenim i nezavisnim. Deluje da je ovo zaista logičan i jedini mogući put u stvaranju jedne teorije koja će biti potvrđena ili odbačena činjenicama. Zaista i jeste! Međutim, ne i dovoljan! Nedovoljan je da takvu teoriju proglasimo za apsolutnu istinu, jer imamo veliki problem sa pitanjima – šta je zaista činjenica i da li se zaista možemo pouzdati apsolutno u moć razuma i čula, koji su neprikosnovena oruđa u teoriji i eksperimentu. Na kraju, nedovoljno je, jer smo gotovo uvek prinuđeni da koristimo aproksimacije i zanemarujemo pertubacije u predikcijama. Ne bi trebalo bežati ni od vrlo lake i često korišćene mogućnosti da kod relativno poznatog fenomena, rezultate prosto možemo da podešavamo još dok se bavimo hipotezom, svesno ili ne. Kako da uopšte formulišemo pitanje od kojeg smo krenuli na put spoznaje? Postoji još mnogo stavki u naučnoj metodologiji koje naučnicima ne daju mira da bilo šta proglase istinom. Iz tog razloga, sve što danas imamo u nauci jesu modeli a ne istine! Tu ništa nema skriveno ili zbunjujuće, prosto, savremena nauka i priznaje da se radi o modelima (kosmološki model, atomski model, itd). Vrlo često, kao u kvantnoj mehanici, posedujemo više modela za jedan isti fenomen, a koji ćemo model upotrebiti, zavisi od toga šta želimo da objasnimo. Mnogi iskreniji naučnici, umesto pojma model, koriste pojam hipoteza, jer negde (poput atoma ili mnogih kosmoloških fenomena) imamo vrlo malo pomoći od modela, jer su previše zamagljeni i nedokučivi da bi dobili i taj nešto veći epitet. Vrlo često ćete čuti – atomska hipoteza! Problem je u oruđima koje posedujemo u eksperimentima – nedovoljni su, a onespokojavajuće je saznanje da i pored ekstremno brzog razvoja tehnologije, dakle i eksperimentalnih alata, nikada nećemo moći da vidimo dublje i bolje. Priroda nas je ograničila. To nam je, što nam je. Dakle, imamo ograničenja i u metodologiji, ali i u oruđima koje koristimo za proveru i dokazivanje i to baš na onim mestima gde se prave istine upravo i skrivaju – na najmanjem, subatomskom nivou i na najvećem kosmičkom nivou. U kosmologiji imamo još jedno prirodno ograničenje uz već pomenuto, ne možemo vršiti eksperimente ovde na Zemlji, a da se preselimo u sam kosmos i odemo na lice mesta onoga što proučavamo, bilo je i ostaće naučna fantastika! Postoji još jedna vrsta oruđa koja koristimo u procesu sklapanja kockica spoznaje – misaona oruđa, ali kako se nauka strogo drži samo pojedinih misaonih oruđa, ponovo nailazimo na ograničenja istih. Na kraju, ovo ne zvuči naučno, ali nauka takođe barata i sa dogmama i dodatno pravi sebi prilično kratak pogled u lepote neizvesnog i neistraženog. Dakle, četiri stvari – naučna metoda, ograničenje fizičkog oruđa, ograničenje misaonog oruđa i naučne dogme – samo zato što nauka ne dovodi sebe u pitanje.
Nije potrebno prevrnuti kompletnu nauku naglavačke ili je čak iznova formulisati. Sasvim je dovoljno preformulisati je, odnosno, odbaciti sve one smetnje na koje možemo uticati, jer na prirodna ograničenja ne možemo uticati, samim tim i otkloniti ih kao koprenu koja nam zamagljuje pogled i odvodi nas u ćorsokake i dodati, obogatiti nauku novim, širim metodama i oruđima, naročito misaonim. Mnogi ljudi, kao i oni koji se bave naukom, ne razumeju razliku između razuma i uma, između mišljenja i kritičkog mišljenja, između predosećaja i umne intuicije i ne možemo svaliti krivicu za to nepoznavanje pojmova na njih. Prosto su tako naučeni, da se u nauci koriste razumom i mišljenjem. To su njihove okosnice misaonog oruđa. Um i duh su tu višak, jer se njihovo korišćenje ne praktikuje, ne zato što nisu kompatibilni sa naukom, već zato što nismo naučeni kako se koriste, pod uslovom da poznajemo razliku. Postoji tu još mnogo stvari, naročito u logičkim aparatima, gde ne postoji dozvoljeno odstupanje od zacrtanih logičkih principa. Što se tiče fizičkih ograničenja u eksperimentalnim potvrdama, što više ulazimo u dubine atoma i kosmosa, sve očiglednije postaje da eksperimentalno oruđe poseduje mane koje su sve, samo ne zanemarljive. U dubinama atoma i kosmosa, eksperimentalne metode kojima se služimo postaju potpuno nevalidne. Oslanjamo se na akceleratore, sve više i više njih, sve jačih i jačih i tu se priča završava. Dogme… Postoje zaista stvari u nauci koje su zacementirane, i koje ne podležu novim proverama i bilo kakvim kritikama. Jednostavno, ako se bilo šta u jednoj teoriji ili eksperimentu ne uklapa u određenu naučnu dogmu osuđeni su na propast bez bilo kakvog razmatranja ili provere. Vratimo se samo jedan vek nazad i videćemo šta su naučne dogme učinile mnogim naučnicima i mnogim teorijama koje su danas priznate! Njihovi tvorci su pretrpeli mnoga poniženja, odbacivanja, podsmehe, a mnogo njih je i neopravdano nestalo sa naučne scene. Svakako da uz dogme, možemo navesti i problem autoriteta u nauci. I dogme i autoriteti u prošlosti su uništili ozbiljne i genijalne naučnike. A tri najozbiljnije dogme u prirodnim naukama su – materijalizam, repovi mehanicizma i pozitivizma i najveća – dogmatika zvanično priznate metodologije! Na kraju, trebalo bi pomenuti najveći problem u fizici i kosmologiji – fizika još uvek ne zna šta je vreme, šta je materija, šta je energija i najbitnije – zašto je nešto! Kada sklopite kockice nauke sa svim ovim manama, dobijate vrlo nestabilnu građevinu sa mnogo rupa i jako slabim temeljima. Zbog toga nam se i događa da sa jednim dobijenim odgovorom dobijamo još tri pitanja, a i da taj jedan odgovor nazovemo modelom, a ne istinom. Zbog toga nam se događa da nailazimo na zidove iza kojih ne želimo da zavirimo, ili prosto ne možemo, pa to rešavamo tako što ispred takvog zida sagradimo još jedan veštački za koji govorimo da nam baš on pravi smetnju da nastavimo put. Oni malobrojni naučnici ili timovi naučnika, kojima bi trebalo odati priznanje jer žele i traže načine da zaobiđu zid i spoznaju šta je iza njega, osuđeni su na propast jer su dirnuli u naučne dogme akademizma. Međutim, današnji trend u nauci je takav da je dozvoljeno da ako baš hoćete stvorite put koji bi zaobišao zid, ali samo uz sve te važeće i dobre i pogrešne principe nauke, ništa van toga. Tada dobijamo teorije zasnovane na matematičkim formulama za koje, da bi ih ispisali, potrebno nam je desetak stranica papira, koje apsolutno ništa ne govore osim da su apsolutno pogrešne. Jedan vrlo važan princip današnje nauke je – ako ne vidimo jasno i jednostavno rešenje, iskomplikujmo ga maksimalno. Ako tvorevina nije jednostavna i lepa, tada to nije tvorevina već jedno nestabilno imaginarno čudovište i današnja nauka bi zaista morala da zadrhti pred Okamovom oštricom.
Ipak, Bogu hvala, pre nego što je nauka zapala potpuno u sve te ćorsokake, fizika i kosmologija su uspele da dođu do dve vrlo značajne teorije – kvantne mehanike i relativnosti. Tačno, i to su još uvek modeli, međutim, sasvim sigurno su napravile ogroman korak ka apsolutnoj istini i načele u priličnoj meri kolač istine. Onda su se dogodile dve stvari. Prva, da su se te dve teorije međusobno sukobile i u velikoj su svađi. Drugo, u pokušaju da ih pomire, nastalo je nešto što ne samo da nije dovelo do pomirenja, već je dovelo do toliko nesuvislih teorija i toliko nesuvisle matematike i nesuvislih eksperimenata da danas imamo više naučnih pogleda na taj problem nego što imamo naučnika. Sve te hipoteze je nemoguće proveriti i na tome će i ostati. Zid! Neprobojan!
Da bismo nastavili dalje, zaobišli zidove ispravnim putem, i vratili nauku tamo gde joj je i mesto, da dolazi do istina, ne do modela, da spoznaje fenomene u osnovi, ne da ih objašnjava površinski, da zaista dođe do istinskog rešenja kojeg će potpisati i kvantna mehanika i kosmologija. Dakle, ne primirje, već trajni mir i život u skladu, da bi došla do suštinskih odgovora a ne grebala veštačkim noktima po površini problema, fizika i kosmologija moraju da se izdignu iznad sebe same. Tu dolazimo do- epifizike!
Epifizika nije nešto potpuno novo, revolucionarno. To je samo fizika koja se vratila u zagrljaj svoje majke. Iz tog razloga ju je potrebno definisati kao naučno-filozofsku disciplinu, ali nikako onu spekulativnu, mudrijašku, operisanu od onih dobrih načela u fizici i kosmologiji i dostignuća istih, amputiranu od zdravog tkiva u savremenoj nauci. Epifizika ništa ne oduzima od današnjih naučnih načela. Ona samo dodaje još novih metoda, pitanja, pogleda, umnih i fizikalnih oruđa, jer je jasno da danas postojeća nisu dovoljna da dođu do same suštine prirodnih fenomena, ni približno! I ono najbitnije – Entoni Flu, čuveni filozof, pod pritiskom činjenica koje su ga morile, a on ih uporno ignorisao, nije izdržao teret istih, popustio je i izjavio: „Sledite argumente kuda god vas oni odveli“. Ukazao je na apsolutnu ispravnost puta, ne samo u nauci, već u životu uopšte! Nauka se uporno oglušavala i nastavlja da se oglušava izbegavajući da prati argumente i ide za njima do samog kraja. To je svesni beg od istine, nećemo o razlozima! Epifizika prati argumente, kuda god je odveli…
Aleksandra je odgovorna za digitalni marketing i prvu liniju fronta na društvenim mrežama, kao i za definisanje strategije informacionih tehnologija.
Radoznala, ljubopitljiva, uvek žedna novog znanja. Uživa u spremanju poslastica i druženju. Opsesivni ljubitelj noćnog neba.
Katarina je odgovorna za sektor obrazovanja. Radi na definisanju i implementaciji edukativnih sadržaja i razvijanjem veza sa institucijama, udruženjima i pojedincima sličnih aspiracija radi saradnje. Ima bogato iskustvo u radu u prosveti i organizaciji svih prosvetnih aktivnosti.
Zaljubljenik je u slova i reči. Kreativna i hiperproduktivna. Dan joj traje 28 časova. Uživa u radu sa mladima. Voli biljke, a njihove mirise pretvara u svoj čarobni svet.
Jana je odgovorna za strategije i metode u funkcionisanju strukovnog dela Centra. Pored toga, obezbeđuje podršku u kreiranju pobedničke kulture, vrednosti i kompentencija.
Njena kancelarija je u prirodi koju obožava i gde provodi najveći deo svog radnog i slobodnog vremena. Obožava životinje, dobru poeziju i slatkiše. Zadužena je i za dobru atmosferu i osmeh na licima celog tima.
Mijailović Dragan, direktor Centra za fiziku i kosmologiju, srpski teorijski fizičar i kosmolog, filozof, pisac, popularizator nauke i filozofije nauke, kao i teoretičar bazične fizike informacija (kosmogonija i kosmogeneza). Učenik nobelovca Žorž Šarpaka i Jirgena Elersa. Bavi se naučno – istraživačkim radom na polju problematike ujedinjenja principa kvantne mehanike i opšte teorije relativnosti, prostorno – vremenskih karakteristika, savremene teorije gravitacije, fundamentalnom prirodom elementarnih čestica, relacijom energije i materije, i integracijom elektromagnetnih fenomena. Objavio je tri naučna rada o apendiksu teorije gravitacije (OTR), fizičke teorije informacija u povezivanju kvantne i relativističke fizike pri objašnjenju teorije Velikog praska, i prostorno-vremenskim fenomenima u vakuumu –(Phy.World Archive, arXiv, Pramana). Sarađivao je sa sa nekoliko Vlada i institucija u zemlji i regionu.
Napisao je više knjiga, iz oblasti nauke, klasične književnosti i filozofije. U svojim romanima, kao i svojim filozofskim delima, provlači svoju eshatološku misao preko kritike savremenog društva i sistema kroz specifičnu apokaliptičku prizmu. Kroz naučno-popularne knjige na zanimljiv i neobičan način približava čitaocima dostignuća savremene nauke, problemima sa kojima se ista suočava, i moguće odgovore na njih.
Trenutno radi na konačnim verzijama ranije pomenutih naučnih teorija i naučno-istraživačkih radova, popularizaciji nauke, i realizaciji naučne laboratorije –FCLE (photon collider L energy).
Marija je odgovorna za održavanje i unapređenje dobrih odnosa sa svim relevantnim interesnim grupama, uključujući vladine i nevladine organizacije, poslovnu zajednicu, kao i donosioce odluka u medijima. Zadužena je i za unapređenje razvoja Centra, ali i izgradnju reputacije u javnosti.
Kreativna i pouzdana. Ljubitelj dobre knjige, a i sama je autorka više knjiga. Voli šetnje pored reke, i uživa u filozofskim razgovorima.
Mirjana je diplomirala na Pravnom fakultetu za privredu i pravosuđe u Novom Sadu.
Njeno pridavanje pažnje i najsitnijim detaljima, inspiriše nas da odlučno idemo ka ispunjenju ciljeva, da podignemo nivo znanja i obrazovanja kod mladih, da stvorimo „kult znanja i opšte kulture“ kao stub jednog društva.
Voli rad sa ljudima i komunikaciju, sa sobom uvek nosi dobro raspoloženje i osmeh.
Uživa u brizi o svojim kućnim ljubimcima, cveću i plesu.